Nunavut
Energy Management Program

TUHAGAKHAT

Ikumatyutit Amiakuqnit Uqautyityutit

Ilagiplugit tahapkuat amihut ikumatyutit amiakuit piyauni atuqpaliataqtut tapkunangat GN-kunit, pilaqtutit havaknianik angiyumik amiakuiniq talvani havakvigiyaqni. Tahapkuat taiyauyut “akikittut / akiittut” piyauni, atulilaqmata qilamik quyagitnaq tamaitni havakviuyuni akilittiaqhimaittumik akiittumikluniit.

Piqaqtuq qaphinik pityuhiqnik pilaqtatit naunaiqninut ayqunaittut amiakuqni havakvikni:

Pitatuaqataatuqtakhat qulaani iniqtaukpata, naunailaqtatit pivigiyai nakuuhivaliqvikhat igluqpagiyaqni. Atuqgaulaqtut ilalgit:
  • Titigaqutit itqaityutikhat iglupakmiuyunut amiakuiniq ikumatyutinik:
    • Titiqat avataani qulliit ikittautai itqaityutikhat qamittinirmun qulliqnik.
    • Titiqat qamitniinik aapisimi hanalgutit (naunaipkutagiplugit qagitauyat, titigautit, ahiilu) nunguani taphuma uplup.
    • Titiqat takungitnit uunaqnit uunaqutinut ihuaqhigiagutit puqtuvalaqninik.
    • Titiqat uaqvikni itqaityutikhat kuvipkainangitninik immait.
    • Titiqat pihimaninik igalaat ukkuatlu matuhimaniinik qayuqnaqhigingat hila.
  • Niuviqluni kihimiuyuq ikumatyutit nakuuninik hanalgutinik:
    • Atuqpaliani havakvik-tamaat maligait nutaanut niuvgutinut.
    • Himmauhiqni qagakhimayut qulliit kihimiuyuq tapkuninga LED tapkuatluniit CFL.
    • Atuqlugit kihimiuyuq ikumatyutit-nakuunit ingilgutit.
  • Atuqnit ikumatyutinut amiakuiniqmun akinahuaqtitiniq tahapkununga havakviuyunut taktakhaqaqtitlugu mikhigiaqninut allatqit ikumatyutit atuqtauni anginiqhamun %.
  • Tiliuqni taihimayuq inuk atuni havakvikni havaqaqtitlugu ikumatyutit atuqtauninut.
  • Iluqaqni upluqhiutit qulliqnut ahiilu hanalgutit qamittautikhainik atungiligangita.
  • Naunaiyaqattainaqlugit havagutitit akiliqtakhat. Ayyikkuhigahuaqlugit ahianguqnit ikumatyutit atuqtauni ahianguqninut igluqpait aulatauninut pitquhit.
  • Havakni ihuaqhihimaqatainaqnit ayuqnaittut ihuaqhiyami hunat:
    • Ihuaqhini quhinaqtut kuvviviit.
    • Ahianguqni halumaigipkutit uunaqutini.
    • Ilittuqhainahuaqlutit ihuaqhainiqmik piyaliknut ahiinik hanalgutinik igluqpakni.
  • Qiniqlugit atuqgiaqangittut hanalgutit havakvikni (naunaipkutagilugit uunaqutinnuit alguyaqturtut).
  • Takulugit tapkuat GN’-kut Akiittut Akikittutlu Piyaunit Amiakuininut Ikumatyutit piyangi tamatkiumayut titiqat ihumaliugutikhat (atatyuta titiqat).

Atuttiaqnit Ilitviuyut Ilitvigini

Pingmata tapkuat Kavamatkut Nunavut sainiqni pigiyaqtik Ikumatyutit Kivgaqtutit Kanturagutit tapkununga MCW Custom Energy Solutions Nanminilgit, niuviqtavut malguk hunak: nutanguqtaunia havakvikput (hanatyutit) ikumatyutitlu amiakuqni.

Kihimik, tapkuat Iqaluit Uuktugut Havanga pihimayuq attaqtutqiyamik maligait ihumagiyauni. Una naunaigutauyuq tapkuat Kavamatkut pilaqnit pigiyaqtik 20% ikumatyutit amiakuqnit pinahuaqni tapkunani atuqluaqtailininut piplugit pitaqnilu aktuaninut uunaqnit qilagiyauyumun kaasit mikhigiaqnit. Una taimattauq ikayugutauyuq tapkununga Kavamatkut Nunavutmi Ihuaqhihimalat Ikumatyutit Atugakhaliat (Ikummatiit) ikayuqhiutiplutiklu tapkununga Nunavutmi piyaqaqnit nakuuhivaliqni ikumatyutiktik nakuuhihimanit taphuminga 20% tikitlugu 2020 (Katimayiit tapkuat Federation – Julai 18, 2008).

Taihimaplugit, pigiyavut attaqtutqiyamik ihumaginit tapkuanguyut:

  • Ikumatyutit Amiakunit tapkuatlu Uunaqnit Qillainaqmun Kaasit Mikhigiaqni: 20% MIkhigiaqni tapkuat Ikumatyutit Atuqtauni Piqatailu Uunaqnit Qillainaqmun Kaasit Mikhigiaqni
    • Tamna Iqaluit Uuktugut Havanga, piqatigiplugit tapkuat GN-kut atuqpaliayai pityauni, pitaqni avatqutniluniit ikumatyutinut nakuunirtik pinahuaqnit titigaqhimanitigut tapkunani Hanivaivit Puqtunit Atuguminaqni Naunaiyautit. Tapkuat pingittugaluit nutat igluqpait tamaitnutlu nutanguqtigauyut igluqpait, tahapkuat hanayauyut uplumimun ikumatyutit nakuuninut atuqpakninik. Maniliugutit amiakunit huli pioyauyut tahapkunangat igluqpaknit.

  • Pivaliatitni Nunalikni Ayuittut Pilaqnitlu: Kanturaktit, Igluqpaknut Maniyauyut Aulattiyitlu
    • Piyaunit taihimayut ilihautit ilagiaqtauyut tapkunanga “tamaitnut havagutit ilihagutauni” atuqhugit Seneca Hilattuqhaiviup BES Havagutai. Ilagiit tapkununga GN-kut igluqpait aulattiyit maniyauyutlu humiliqak Nunavutmi ilauyut iniqhugitlu qaphit BES ilihagutit. Tapkuat tuhaqviginit ilihagutauyunit nakuuqpiartut. Tapkuat ilihagutit naunaiyaqtauyut kayuhinikhainut.
    • Nunalikni hanayiinut havakvit pitaqmiyuttauq piyaunit taihimayut ilihagutinik.

  • Nakuhivaliqni Nutanguqtaunilu Igluqpait Havagutai Pitquhitlu
    • Qaphit nutanguqpiartut pitquhit havagutitlu iliuqagauyut ilagiplugit tapkuat Iqaluit Uuktugut Havanga. Amihut GN-nanminigiyai igluqpait hivuliqtut igluqpait aatumatigutainut havagutit (BAS), qulliit ikittautai, iluanihilataanilu LED, imaqtungittut quiyaqtuqviit, HIqiniqmin Katitigauvit, hiqiniqmin iglugiyauyuni uunaqtuq imaqmun uunnakhiitit, uqhuqyuat avuyaunit, allatqit niglaqtutit kayumiktilangit (VAV) havagutit uunaqutit atutqikhaqnit havagutit.
    • Tapkuat GN-kut nutanguqhimayai havagutivut ilihaqtitnilu havaktit. Piqaliqtugut ilihimayunik ayuinilikniklu nutanguqtiqninik pitquhit ahiini nunaliuyuni.

  • Ahianguqni Pitquhit Igluqpaptingnik Atuqtitauyut: Havaktit, Atuqtuartut Ilihaqtutlu
    • Qaphit pigiagutit atuqliqtauyut ilagiplugit tapkuat Iqaluit Uuktugut Havanga, tugangayut atuqtitnahauqninik ikumatyutit nakuunit mikhauttaqni pitquhitluniit. Ilittugiyauyut tapkuat atuqpaktut ukiunik atauhiungittumik pivaliatitninut, pinahuaqhugit atuqliqtaunit tahapkuat hanalgutit havagianginik. Ilauyut tahapkuat titigaqutai, una qagitauyakkuvik, tuhaqhitaivikhat, akikittut/akiittut makpigat tuhaqhitainginnaqnitlu.
    • Tapkuat Ilinniaqtuliqiyikkut ilaliutyaqtai ihuaqhihimalat pivaliatitnit, atutqikhalat ikumatyutit tapkuatlu ikumatyutit nakuunit ilaitni ilihautini atuqtuni tapkuninga Iqaluit Uuktugutit Havanga naunaipkutaunit. Tapkuat GN-kut IT Ilagit tapkuatlu Piluarnaqtuliqutit Kivgaqtutit atuqpaliani ahianguqni qagitauyat aulaninut, tapkuat hanayaulat angiyumik amiakunit tamaita atuliqata.

  • Pinguqtitni Nunalikni Havakhat
    • Pinahuaqpiaqtauyut tahapkuat malikninik NNI maligait atugahuaqtitnilu nunaliknit havaktikhat, piplugit qanugitni angipyaktumik havaktit pinguqtauni Iqaluitni.

    Ilihimavigit?

    Ikumatyutit amiakuit iluani angilgavit havakvikmiluniit ayuqnaittumik. Ilai naunaipkutat amiakuqninut ikumatyutit iluani igluqpakpit ilalgit:


    Qamitlugu Qagitauyaq

    Pihimaninut alguyaqtutiktik qamitlugit atugiaqaliqhiqlugit, taimatut angiyumik mikhigialaqtatit alguyaqtutinut akiliqtakhat.

    Qamitlugit Qulliit

    Pikaphukhugu atuqpiaqtitnit ilatitlu qamitpakninik qulliit igluaqmihuigaiguphi, mikhivalilaqtaqhi atugiaqangilgut ikumatyutit atuqtaunit.

    Ingnikhigiaqlugu uunaqutit ikittauta

    Atauhinnuaqluniit ikumatunianut ihuaqhigiaqnia ahiangugutaulualaq ikumatyutiknut akiliqtakhanut piplugu ikaqninuaqni 8 ikagani.

    Add insulation

    Adding insulation to the walls of your building decreases the heating bills, saves on fuel and electricity expenditure and green house gasses.

    Atuqlugit ikimatyutit ikumatyutituqluangittut qulliit

    Himmauhiqlugu qagaqhimayut qulliit kihimik tapkuninga LED tamnaluniit CFL.

    Qaluliit

    Angilgavit qullii atuqtut angiyumik piyauninut tatqiqhiunmun alguyaqtutit akiliqtakhaqnut. Pikaphuklugit atuqpiaqnit ilatitlu qamitqattaqnit qulliit igluaqpihuigaiguvit, atuqngitpalilaqtatit ikumatyutit atuqniit. Mikitqiyat ikumagiktut qulliit (CFLs), atuinagialgit pilaqnit Nunavutmi. Tahapkuat qullikhat pipkaqtatit ikumapkaqni angilgagiyat mikkiyunnuamik akitunikhanik atuqtauvaktutuqat qullikhat, piqaqtillakhugit tapkuat ayyikkutai qaumatiginit. Pikaphungittut tapkuat CFL qullikhat atuqnit tikitlugu 75% huangatigininik tahapkunangaunganit atuqtauvaktutuqat qulliit, kihimiktauq qulaunaqhugit atuqhatqiyauvaktut.

    Qagitauyat Alguyaqturtutlu

    Ilihimavigit tahapkuat iglumiuttat alguyaqturtut huli ikumatyutituqtut ‘hulingitkaluuaqhutik’ tatuqtaungittutik? Pihimaplugit alguyaqtutitit qaminganit atuqnialiqhiqlugit, pilaqtutit angiyumik mikhigiaqnia alguyaqtutivit akiliqtakhait. Pinahuaqulugit ilatit atuqninik qagitauyamingnut ikumatyutainik amiakuqni atulaqnit naamaktumik; nutaat PC-ngi ihuaqhainagialgit qamingayuyaqnit kinguagut ihuaqhilgaqhugit pivikhat upluqhiutaitigut. Naamaktumik atuqninik tahapkuat hanalgutait pittaililaqtat qagitauyat atuqniinik akituyunik alguyaqtutinut qimaumalakhugu ikpatit.

    Aniaviunit Uunaqutitlu

    Angilgagiyat naamaktumik hupilaiyaqhimaitpat, uunarniq anialaq ukkuaqtigut igalaaqtigutlu pukhigiaqlugulu tamaitnut uunaqnia iglugiyavit. Atuqtitlugu ukiumi una akhugutaulaq uqhuqyuaqtuqnianut aktilangi piplugu uunaqnianut ihuaqhigiagutit pipkaqniaqta uunaqutit havaknia akhut ihuaqhihimanahuaqnianik ayyikkiktumik niamngiyaqnarnia uunaqnia. Itqaumalugu, uunaqnia anianianik angilgagiyat ayyikkuta maniup aniania maniqaqviknit.

    Qauyimayiuyut atugahuaquyai angilgaqni uunaqnianut ihuaqhigiaguta ihuaqhihimayukhaq qangiqtaililugu 20 tiguris Celsius atuqniani ukiumi tatqiqhiutit. Pihimaplugu angilgagiyat ataanipkaqnia uuma uunaqnianik niamngilaqtutit ilihimanianut angilgagiyavit uunaquta nakuuniqhamitnia. Ihuaqhigiagahuaqlugu angilgavit uunaqnianut ihuaqhigiaguta atauhiq tigurismik nuqattaqlugu. Atauhinnugaluaq tiguris ihuaqhigiaqnia ahiangugutauyuq ikumatyutiknut akiliqtakhamun pinagiqluni 8 ikaqnirni.

    Hupluliqutit Ingilgutitlu

    Piqaqtuq allatqinik pityuhiqnik pukhigiagutikharnik angilgavit imaqmun atuqnit pikaphuklugit hupluliqutinut nutanguqtiqnit. Uvinikmun uaqvit inmigut takukhaupkaqtait pivaknit tikitlugu 50% tatqiqhiunmun uunaqtumun imaqmik atuqnirnik. Iliuqaqninik nutanguniqhanik imaqtuqluartailitinik kuvugaqvinik angilgaqnut pipkalaqtatit mikhigiaqni nappaanik. Puiguqtailugu kuvigaqviktit imaqmun pigaluaqtitlugit, atqupiartut angiyumik uunaqtumik imaqmikluttauq. Iliuqaqvigininut uaqviit kuviragigutainik mikhigialaqtatit immap atuqniinik tikitlugu 50%.

    Anagiaqtuqvit kihimiungittuq angilgagiyaqni atuqtuq uunaqtumik imaqmik. Uaqhiviit ahiattauq angiyumik atuqtiuyuq uunaqtumik imaqmik alguyaqtutmiklu. Uuktuqlugu atuqpalluqnia niglamayumik imaqmik uaqhiyami aqliguhulaqtutit tuklikhami ikumatyutiknut akiliqtakhanik tikitpat. Himmauhiniqgukni uaqhiviit, qinityavutit hivuniagut ukkuiqtaqtumik uaqhivikmik. Tahapkuat piyagakitniqhauyut qangagut matulikniunganit ayyikkutainit, atuqhutiklu pingahuyangitnaqnianik imaqtuqni (tamnaluttauq nappainanik alguyaqtutinik).

    APIQUTAUVAKTUT

    Hungmat tapkuat Kavamatkut Nunavutmi tuhagumavat ikumatyutit nakuuninik?

    Akiliqtugat uqhuqyuarnut tikipkaqniinut, alguyaqtutit uunaqutitlu pivaktut angiyumik ilagiyat tapkuat Kavamatkut Nunavutmi aulaninut maniktakhainik. Atuttiangitnit ikumatyutit mikhigiaqtai maniktakhat pilaqnit tahapkununga aaniaqtailiniq, iliharniq ahiilu kivgaqtutit nunaliuyunut Nunavutmi. Kitutliqak maniktakhat amiakuit atuqtaulat tahapkununga kivgaqtutinut.

    Hungmat qiniqihiuk hiqiniqmin ikumatyutit tahamani pingangnani Ukiurtaqtuq, taqtunginaqtitlugu?

    Amihut ilagiyai tapkuat Nunavut atuqpakniahauyut ukiumun uplukkut qaumanianik ikaqninik taimattauq qaplunaat nunanitut Kanatami. Tapkuat tuniuqaqtauyut ukiungani ilagut allaunuagaluaqtitlugit, kihimik hivulliqmik mikhautnit titiqhimayut tapkuat hiqinirmin uunaqtut imait uunaqutai akikittulat. Tamna Iqaluit Uuktugut Havanga uuktutigiyai munagiyailu pingahut hiqinirmin uunaqtut imait havagutai naunaigahuaqhugit akikityutauyangi.

    Hungmat tapkuat GN-kut uunaqhihimavagit igluqpait uqhuqyuamun? Hungmatli qiyuktungitpat?

    Pigaluaqtitlugu Nunavut piqaqpiarnia angiyumik ikumatyutinut piqaqnit, pivaliatihimaittut.Amihuniqpat nunatagiyaptingni qulaanittuq napaqtuqaqniup tatyalu, uqhuqyuaq naunainiqpaq piqagutauyuq ikumatyutinut. Uvagut, kihimik, qiniqtavut imaqmun qulliliquhiurniq atutqikhalatlu ikumatyutit piqaqnit.

    Hungmat uuktuqihiuk ilait pitquhit?

    TapkuatKavamatkut Nunavutmi, piplugit atugiaqaqnit ahiningaqtunit uqhuqyuanik,tamna atuqpiartuq piyaqaqnia uunaqut alguyaqtutitlu tikitnagitninut piplugit nunaligiyait, akiliqtuivaktut ilaitnit akituniqpauni alguyaqtutit imaitlu akitunit Kanatami. Taimaitumik, amihut tahapkuat pitquhiit, akikhigiagutauvalangittut qaplunaani Kanatami, akikhigiagutaulat Nunavutmi. Hulivalliq, tapkuat atuqpiarnit pingangnani Ukiuqtaqtup hilaa piyaqagutauqpiartut niguaqnivut atutialanik Ukiuqtaqtumi nakuulat pitquhiit. Taimaittumik, ihumaliuqpaktugut qiniqninik qaphit pitquhiit atugaunginayuittut uuktuqpakhugitlu hilagiyaptingnut ikumatyutitlu akitunit.

    Qanugiliniaqa umikkuphiuk niuvgutigiluguluniit igluqpak nutanguqtiqaqlugu?

    Niuvgutigiguptigu igluqpak, niuvgutigiyavut ikumatyutinut nakuuhihimayuq igluqpak. Kihimik, umiktitkuptigu igluqpak, tamna nutanguqhimayuq pitquhiit ahivaqtauniat atqutaulutiklu ahiini igluqpakni.

    Qaphit GN-kut havakti ilauvat tugaqpiaqhugit aulaninuty tamna havanga?

    Pigaluaqtitlugit qaphit havaktiuyut ilaunit upluq tamaat aulaninut igluqpaqutivut,una havanguyuq aulatauvaktuq Maniyauyumit Ikumatyutit Pigiaqninut.

    Nakuuhivaliqniaqiuk tamna ikumatyut nakuuhivaliqnia igluqpaphikni ahiini nunaliuyuni?

    Ilaa, pinahuaqpiaqtavut tapkuat Ikummatiit nakuuhivaliqninut ikumatyutit nakuunit tamaitni nunaliuyuni. Kinguagut iniqaqlutigu naunaiyaqnivut taphumunga Uuktugut Havanga, atuliqniaqtavut ayyikkuhiuqni ahiini nunaliyuni.

    Hungmat ilaliutingitpihiuk anuqimun ikumatyut tapkunani Iqaluit Uuktugut Havangani?

    Atuliqtavut mikiyuq anuqimun ikumaliugut hivulliqni upalungaiyautiptingni, kihimik naunaiqtavut tamna aktilanga pittailitauyuq ihuaqhihimanilu akituninut akikhivaligutaungittuq. Tamna Ikumatyutit Titigaqtiat tapkuatlu QEC-kut qiniqtut angitqiyainik anugimun ikumaliugutinik.